Marshal Damiana (1988) kijkt elke dag uit op de olieraffinaderij van Curaçao, zijn voormalige werkgever. Uit de schoorstenen komt al jaren geen rook meer. Hier, op een heuvel in de stadswijk Buena Vista, ‘mooi uitzicht’, teelt hij zijn sla op de binnenplaats achter het kantoor van zijn schoonvader.
Midden in deze woonwijk begint D’Farm in 2022 met vijf tafels van gerecycled pallethout. Beetje bij beetje brengt Marshal de slaplantjes vanuit de tuin van zijn opa over naar Buena Vista. En kijk nou eens! Twee jaar later staat de binnenplaats bomvol. Het is hier één groene oase van sla op 34 tafels.
Tekst: Eva Breukink
Fotografie: Studiorootz | Berber van Beek
Marshal en zijn vrouw hebben de hulp van vier fulltime en zeven parttime medewerkers. Hij weet precies wat hij aan ze heeft. Dit is echt een teamprestatie. Dit vraagt toewijding en inzet en dat begint direct ’s ochtends als de medewerkers verzamelen voor het planbord. Het bruist er van de energie en het plezier!
Ze hebben dan in de groeps-App al gelezen wat er die dag is besteld door supermarkten, minimarkten, restaurants en hotels. En dan is het handjes uit de mouwen en aan de slag. Eerst oogsten, dan in de bakken, inladen in de twee bestelbusjes en de bestellingen leveren volgens een efficiënte route. Na de middagpauze is het tijd voor de verzorging van de planten en allerlei klusjes. Slablaadjes van mindere kwaliteit gaan naar een bevriende kippenboer. Lege kiembakjes gaan in de wasmachine om ze daarna opnieuw te gebruiken.
“Wij oogsten alleen wat er is besteld. Hier gaat niets verloren. De bestelling wordt diezelfde ochtend afgeleverd. Verser kan het niet.”
Het Hydroponics-systeem werkt zonder problemen, maar de verzorging van de planten vraagt continu aandacht. In 2022 en 2023 is het van mei tot oktober extreem warm. De oogst is de helft minder dan de rest van het jaar. Marshal leert van zijn fouten. Hij weet nu wat hij moet doen om die heetste maanden van het jaar goed door te komen. Wat precies verklapt hij niet, maar wel wat het van hem vraagt: een flinke portie toewijding en doorzettingsvermogen.
Diezelfde betrokkenheid vraagt hij van zijn medewerkers. Even niets te doen? Tijd voor een inspectieronde! Lekt er ergens water, hoe zien de blaadjes eruit? Want hoe vaker iemand rondloopt langs de tafels, hoe eerder wordt ontdekt dat er iets mis is. Een beginnende lekkage wordt gerepareerd, opkomend onkruid gewied en een uitbraak van een insectenplaag voorkomen met een van de biologische producten.
Marshal leert zijn medewerkers zelf problemen op te lossen. Hij wil dat ze zo zelfstandig mogelijk kunnen werken. Dan kan hij zich richten op de groei van het bedrijf. Want nu de teelt van veldsla onder controle is op de 34 tafels, is het tijd voor iets nieuws: de verbouw van peterselie in Buena Vista en een nieuw project op Bándariba met nog eens 16 tafels.
Marshal hoort van een van zijn broers voor het eerst over Aquaponics. Hij werkt dan nog als ‘instrumental mechanic’ bij Refineria Isla. Zijn broer vertelt over groente telen op water met visjes. Marshal heeft zo zijn twijfels, maar raakt direct geboeid door de techniek achter het systeem. Die pijpen en pompen. Om dat aan het draaien te krijgen, dat proces.
“Mijn broer heeft het zaadje van D’Farm gelegd. Dat zal ik nooit vergeten. Ik heb het plantje verzorgd en nu is het een stevige boom.”
Marshal en zijn broer installeren een Aquaponics-installatie in de achtertuin van hun opa op Groot Kwartier. De broers hebben nul ervaring met Aquaponics. Wat er fout kán gaan, gaat ook fout. De vissen gaan dood of de planten bezwijken aan een insectenplaag. Nog erger: de visjes zwemmen in de verkeerde bak en knabbelen aan de wortels van de planten.
Het systeem werkt niet. Begin 2020, tijdens zijn laatste maanden bij Isla, volgt Marshal een online les over Hydroponics. Hij leert hoe je groente kunt telen op water zonder aarde, door toevoeging van nutriënten. Dit is Aquaponics, maar dan zonder visjes. En het werkt! De plantjes veldsla groeien als kool en zijn oogst is in een mum van tijd uitverkocht. Marshal wil groter.
“Als je met iets nieuws begint, maak je altijd fouten. Dat weet ik nu. Je hebt gewoon nog onvoldoende ervaring. Je moet dan niet opgeven, maar juist doorzetten.”
Elke cent die Marshal en zijn vrouw over hebben, investeren zij in het uitbreiden en verbeteren van het Hydroponics-systeem. Ze verkopen hun auto’s, brommers en scooters. Hun huis heeft nauwelijks meubels. De eenmalige uitkering, cessantia, die Marshal met zijn ontslag van Refineria Isla krijgt, gaat rechtstreeks naar het bedrijf.
De productie moet omhoog. Dat is de enige manier om van de slateelt te kunnen leven. En het lukt. In de tuin van opa staan eerst drie tafels met slaplantjes, dan vijf en uiteindelijk tien. Ze huren een terrein op Bándabou en bouwen daar een Hydroponics-systeem met nog eens tien tafels. Dit is bikkelen. Het geeft rust als D’Farm zich vestigt op één centrale plek in Buena Vista..
Marshal groeit ook als mens. Het werk bij Refineria Isla gaf zekerheid. Hij had een zorgeloos leven. Dat veranderde toen hij begin 2020 zijn baan verloor. Nu weet hij dat juist in zo’n moeilijke situatie het beste in hem naar boven komt.
“Ik ben helemaal veranderd. Ik heb nu wél veel discipline en geef niet snel op. Die eigenschappen heb je nodig om met succes groente te telen. Als er een probleem is, raak ik niet meer in paniek, maar los het op. Er gaat wel eens iets mis. Dat kan niet anders. Dan val je en sta je weer op. Ik kijk uit naar elke nieuwe uitdaging, omdat ik me dan weer verder kan ontwikkelen.”
‘Optimus Agricola’, de beste boer. Dat staat op het T-shirt dat de medewerkers dragen. Marshal durft die claim wel aan nu hij in 2024 de warme maanden goed is doorgekomen. De oogst was op niveau en de sla van prima kwaliteit.
“Na vijf jaar en na al die investeringen en opofferingen, hebben we het onder controle. Ik vind dat we die titel met trots mogen dragen!”
Deze campagne wordt mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Economische Ontwikkeling (MEO).
