Tekst: Eva Breukink
Fotografie: Studiorootz | Berber van Beek
Hij weet niet meer precies hoe oud hij was, maar Shiller Derilus (1995) gaat nog naar de lagere school als hij met zijn ouders en zus uit Haïti vertrekt. Zijn vader is timmerman gespecialiseerd in antieke meubels, zijn moeder kokkin. Ze kiezen voor een baan op Curaçao en daarmee de toekomst van hun kinderen. Misschien is dan al het zaadje van de avonturier in hem gelegd. Shiller wil meer zien van de wereld en in ieder geval Frankrijk, het land van zijn dromen.
Op een dag wordt hij wakker en zegt tegen zijn vader dat hij vertrekt. Met een vsbo-diploma op zak stapt Shiller Derilus, achttien jaar oud, in het vliegtuig naar Nederland en dan in de trein naar Parijs. Hij neemt twee zekerheden mee: hij weet wat hij wil en hij spreekt Frans. Achteraf is het wonderlijk hoe het allemaal is gelopen, zo gemakkelijk. Die vrouw op het station die hem in contact brengt met de verhuurster van een kamer. Hoe zijn huisbazin zich over hem ontfermt en helpt met werk en een studie in de bouw.
Hij blijft dan ook langer in Frankrijk dan hij had gedacht en komt pas vier, vijf jaar later terug naar Curaçao als een zelfstandige, zelfverzekerde jongeman en start op basis van wat hij in Parijs heeft geleerd zijn eigen onderneming als aannemer. Dat loopt niet zoals hij had gehoopt. In 2018 begint Shiller als tuinbouwer. Samen met zijn oom, die alles weet van de groente- en fruitteelt en met de hulp van zijn vader, zijn steun- en toeverlaat. De kennis en ervaring die hij in Parijs heeft opgedaan, komt nog altijd van pas. Want de opbrengst van het land is meestal wel genoeg om van te leven, maar de klusjes in de bouw zijn een welkome bijverdienste.
“Mijn vader is vorig jaar overleden. Hij was mijn grootste steun. Als hij op tijd klaar was met zijn eigen werk, kwam hij altijd even naar het land om mij te helpen. Ik hielp hem ook. We waren er voor elkaar. De laatste maanden van zijn ziekte heb ik hem verzorgd. Ik had wel klusjes, maar geen tijd om op de plantage te werken. Het terrein stond vol met onkruid en er groeide nauwelijks groente. Nee, ik heb nooit gedacht om te stoppen. Ik ben gewoon weer opnieuw begonnen.”
Ik begin gewoon weer opnieuw.
H
Op een groter terrein kan ik groeien.
“Is er een probleem, dan los ik het zelf op. Het heeft geen zin om te wachten tot iemand anders dat doet. Dan gebeurt er niets. Ik wil zo min mogelijk afhankelijk zijn van anderen. Nu heb ik mijn eigen kleine tractor en ploeg. Die heb ik betaald van mijn spaargeld. Ik werkte in de bouw en heb steeds wat geld opzijgezet voor investeringen in de plantage. Ja, daar ben ik best trots op. Alles is klaar voor de nieuwe aanplant. Ik controleer de slangen en buizen, zodat ik de aarde direct goed water kan geven na het ploegen. Nog dit jaar staat het hier weer helemaal vol met groente en fruit.”
“Toen we hier vier jaar geleden begonnen, mijn oom en ik, was het terrein helemaal overwoekerd met struiken en onkruid. Gewoon een ‘mondi’. Achter op het land hebben we een klein deel schoongemaakt en daar hebben we de eerste groenteplantjes in de grond gezet. Beetje bij beetje hebben we zo het hele terrein, een hectare ongeveer, in gebruik genomen. Als kind hield ik al van bloemen, maar van tuinbouw wist ik eigenlijk niets. Ik heb de basis van het vak van mijn oom geleerd.”
“Vragen, vragen, vragen. Op die manier heb ik heel snel veel bijgeleerd. Ik begon bij nul en dus ging er van alles mis. De eerste oogst is helemaal verloren gegaan doordat de planten een ziekte hadden opgelopen. Ik had geen idee. Dat is heel belangrijk, dat je op tijd ziet wat er mis is en dat je weet wat je dan moet doen. Ik kon altijd terecht bij Soltuna, daar was toen Elly Joubert directeur. Zij heeft mij goede adviezen gegeven en leerde me ziektes te herkennen en hoe je die kunt behandelen.”
“Van Soltuna kreeg ik meteen dat eerste jaar een contract om vier groentes te leveren: kousenband, warmoes, okra en komkommer. Daar ben ik mee begonnen en het liep goed. Die samenwerking met Soltuna vind ik prettig. Ik sta op en weet dat zij een bepaalde hoeveelheid van mijn producten afnemen. Die kilo’s lever ik elke maandag, woensdag en vrijdag om zeven uur in de ochtend. Uitladen, wegen en tekenen. Dan terug naar de plantage en aan het werk. Misschien dat er maanden zijn dat je meer zou verdienen door de productie zelf op straat te verkopen, maar over een heel jaar gezien, maakt dat niet veel uit. Ik kies liever voor Soltuna, dan verlies ik geen tijd met de verkoop. Het zou goed zijn als meer boeren lid worden, dan staan we sterker.”
Shiller bruist van de energie. Op zijn plantage is elke dag van alles te doen. Wat organisatietalent en een gezonde ondernemersgeest komen dan goed van pas. Het is een kwestie van plannen wat wanneer moet gebeuren. Water geven, wieden, oogsten, planten. Dat gaat zo het hele jaar door. Elk gewas heeft een eigen draaiboek. Dat heeft Shiller in de afgelopen vier jaar geleerd. Okra en kousenband bijvoorbeeld, moeten al na een paar dagen echt geoogst worden. Wacht je langer dan zijn ze te groot en minder geschikt voor consumptie. Bij warmoes, selderij en papaja, komt het niet zo nauw. Een weekje later zijn de bladeren alleen wat groter en de rijpe vruchten wat rijper.
Als er veel onkruid is, komt er wel eens iemand helpen en oogsten doet Shiller altijd samen met een oproepkracht. Hij zou wel iemand in vaste dienst willen nemen, maar dan moet de plantage eerste meer geld opbrengen. Dan kan hij ook investeren in het irrigatiesysteem, zoals een molen boven de dertig meter diepe put. Nu wordt het putwater naar de wat hoger gelegen regenbak gepompt. In de bak kan ongeveer 72 kuub water worden opgeslagen. Vanuit de regenbak stroomt het water via dikke slangen naar de kanalen tussen de aanplant op de velden. Dus is er altijd voldoende water, want de pomp bij de put draait niet continu en kan kapot gaan. Maar het kan beter, professioneler, efficiënter. Shiller wil verder, hij wil groter. Dat gaat niet lukken op die ene hectare verbouwde grond. Hij heeft meer grond nodig om een extra stap te kunnen zetten.
Ieder gewas heeft een eigen draaiboek.
H
Shiller wil weer naar het buitenland, naar Colombia of de Verenigde Staten. Daar zijn landbouwbedrijven die honderden hectares grond hebben. Dat is op Curaçao onmogelijk, maar hij wil zien en leren hoe die bedrijven gerund worden, zijn geest verruimen. Zodra zijn terrein weer helemaal verbouwd is, zoekt hij iemand om het beheer vier maanden tot een half jaar van hem over te nemen. Dan kan hij daar in het buitenland, deel voor deel, een landbouwopleiding volgen. Dan heeft hij straks niet alleen een certificaat van teler, maar ook een landbouwdiploma.
H
Een landbouwopleiding in het buitenland.
Al die kennis en ervaring houdt hij liever niet alleen voor zichzelf. Hij hoopt uit te groeien tot dé specialist op het gebied van landbouw. De persoon waar je als beginnend agrariër terecht kunt met al je vragen. Hij denkt aan trainingen voor mensen die willen beginnen met het telen van groente en fruit. Shiller weet als geen ander waar je dan tegenaan loopt. Hij is zelf van onderaf aan begonnen, zonder kennis of ervaring en heeft al die fases doorgemaakt. Niets lijkt hem mooier dan alles wat hij heeft geleerd en ervaren over te dragen op aspirant-boeren en die te begeleiden tot ze zelfstandig aan de slag kunnen.
Shiller Derilus durft te dromen, nog steeds. Dan ziet hij zichzelf als eigenaar van een groot boerenbedrijf met personeel. Hij weet dat hij dat in zich heeft. “In mijn eentje lukte het me een steeds groter deel van de plantage te verbouwen. Ik wil verder groeien met meer hectares. Dan moet je wel weten hoe dat moet. Die kennis heb ik nog niet. Daarom wil ik naar het buitenland, om daar de kennis op te doen. Op Curaçao heb je nu vooral kleine, versnipperde stukjes landbouwgrond. Je hebt een flinke lap landbouwgrond nodig om vooruit te gaan.”
