Tekst: Eva Breukink
Fotografie: Studiorootz | Berber van Beek
Henny Barbolina (1964) is scheikundig ingenieur en werkt nog in de olie-industrie als hij in aanraking komt met nieuwe teeltmethodes voor groente en fruit. Hij is direct verkocht. In 2011 bouwt hij, achter zijn huis, zijn eerste kleine Aquaponics-installatie. Wat begint als een hobby is nu zijn levenswerk. Dat gaat niet vanzelf. Henny werkt van kleins af aan op de boerderij van zijn familie. Als jochie van zeven helpt hij zijn oma die een kudde met honderden geiten heeft. Hij geeft ze eten, brengt ze terug vanuit de mondi, maar ziet ook hoe ze worden geslacht voor het vlees. Tien jaar lang, tot zijn zeventiende, leert hij zo de kneepjes van het boerenleven en de verbouw van groente en fruit. Al die jaren later is die kennis diep weggezakt en moet hij gewoon weer opnieuw beginnen. Dan komt die wetenschappelijke achtergrond toch van pas. Op dezelfde manier als hij zijn werk doet als ingenieur, rustig en doordacht, bouwt hij Nos Kunuku op.
We importeren hier 90 procent van het voedsel
Stapje voor stapje. Hier lijkt alles op zijn plaats te vallen. Op dit terrein bij Ronde Klip kan hij zijn honger stillen naar vernieuwing en duurzame ontwikkelingen. Hier komt ook de levensgenieter in hem helemaal aan zijn trekken. Zelf een visje vangen op zee, lekker koken met een biertje erbij, hij doet niets liever. Natuurlijk met lokale producten. Dat is het idee achter Nos Kunuku. Opgeven is geen optie. Want dit gaat verder dan een enkel tuinbouwbedrijf. Dit is dé oplossing voor Curaçao om minder afhankelijk te worden van de import van voedsel. Barba heeft een missie.
“Dit is echt belangrijk voor Curaçao. Het gaat zeker lukken, no matter what! Wij importeren nu nog negentig procent van ons voedsel. Dat komt allemaal via de lucht of de zee naar het eiland. Als de brandstofprijzen in de wereld stijgen, worden die producten hier direct duurder. We moeten dus meer zelf gaan produceren. Dat kan met moderne technieken, zoals Aquaponics en Hydroponics en vanuit de filosofie van de Permacultuur waarbij het ecosysteem zichzelf in stand houdt. Modern en organisch, dat is het uitgangspunt. Daar heb ik goed over nagedacht. Ik kies vooral groentes die uit het buitenland komen. Ik wil geen concurrent zijn van andere boeren op het eiland en zo ontstaat er meer diversiteit van lokale producten.”
Organisch en modern is het uitgangspunt.
“Nos Kunuku is mijn pensioen. Ik heb steeds wat geld opzij gelegd om dit op te bouwen. Beetje bij beetje, met vallen en opstaan. Het boerenleven zit mij in het bloed. Ik ben opgegroeid op de kunuku, op het platteland. Mijn oma had geiten en verbouwde groentes. Mais, boontjes, meloen. Heel traditioneel. Ploegen in augustus, planten in oktober en oogsten in maart. Zo ging dat en zo gaat het nog steeds. Dat ik zelf boer kon worden, kwam nooit in mij op. Op het land werken? Dat was iets voor mensen die niet konden leren. Een opleiding en een goede baan, daar ging het om. Ik koos voor een studie scheikunde, daar was ik toevallig goed in. Maar in Nederland zag ik dat je wél een goed bestaan kunt hebben als boer.”
“Terug op Curaçao begint het meteen te kriebelen. Maar bij het huis waar ik met mijn vrouw woon, is alleen ruimte voor wat fruitbomen. Na de scheiding kom ik hier bij Ronde Klip terecht. Ik huur het terrein van de familie van een vriend. In 2011 zie ik op Aruba een testmodel van een Aquaponics-installatie. De Australische goeroe Murray Hallam weet me echt te pakken in een video. Die man is zo inspirerend, ik raakte direct enthousiast. Hier onder het dak bouw ik een eerste kleine opzet. Ik wil er alles van weten, zoek informatie op internet en volg cursussen in Amerika en op Curaçao. Zo leer ik de basistechnieken. Maar dan begint het pas. Dan moet je het doen, experimenteren. Het is net als autorijden. Met een rijbewijs kun je nog niet goed rijden. Dat leer je daarna pas, in de praktijk.”
“Je vindt niet zomaar iemand die dit werk kan doen. Je moet er echt gevoel voor hebben en continu in de gaten houden of het goed gaat met de planten. Bij microgreens bijvoorbeeld komt het heel nauw hoeveel water je geeft. Zeven dagen later moeten we kunnen oogsten om op tijd te leveren aan de klant. Dat mag niet mis gaan. Alle schakels moeten in orde zijn. Vanaf het moment dat het zaadje de grond ingaat tot en met het afleveren van de bestelling. Curaçao mist een vakopleiding voor tuin- en landbouw. Daarom zijn hier eigenlijk geen geschoolde krachten te vinden.”
Het juiste zaadje, daar begint het mee. Barbolina heeft er zeker een jaar over gedaan om uit te zoeken wat het beste werkt op Curaçao. In een kleine kas achter op het erf teelt hij de microgreens; groentes die geoogst worden als ze nog klein zijn. Daar, op 200 vierkante meter, staat ook de rucola. In de grond, maar op een heel speciale voedingsbodem. Dit is de Hügel-cultuur. In een kuil is organisch materiaal in lagen opgestapeld (takjes, tuinafval, groente- en fruitresten), vochtig gemaakt en met aarde afgedekt. Dat moet eigenlijk een heuveltje vormen, maar Barbolina heeft het ingegraven. Op deze compostbodem, helemaal puur natuur, teelt hij zijn rucola.
De productieknaller van Nos Kunuku is de sla.
Maar dé productieknaller van Nos Kunuku is de sla. Honderden kroppen per week worden geoogst vanuit de bakken op de 1.000 vierkante meter die gereserveerd is voor de Aquaponics-teelt. Na zes weken kan zo’n slakropje geoogst worden. Dat gaat allemaal met de hand. Plukken, pellen, wassen, in de centrifuge en drogen. Dan verpakken, een label erop en sealen. Barbolina wil de productie van sla langzaam opvoeren naar 3.000 kroppen per week. De verwerking van rucola en kruiden is nog arbeidsintensiever. Daarvan moeten bosjes worden gemaakt. De mint- en basilicumplantjes groeien ook in bakken zonder aarde, op 300 vierkante meter, maar op basis van de Hydroponics-teelttechniek.
Geen bestrijdingsmiddelen maar natuurlijke vijanden.
Op een tropisch eiland als Curaçao, met een regenseizoen en een droge periode, is de grootste uitdaging voor de boer om voldoende en betaalbaar water beschikbaar te hebben. Hoe dat kan, is goed te zien bij Nos Kunuku. Regenwater wordt met goten langs de daken en schaduwconstructies opgevangen in bassins en zwembaden. Op het terrein van 2,4 hectare is bijna 170 kuub aan wateropslag beschikbaar. Ruim voldoende om de droge periode door te komen. Van dat water is ook nog eens relatief weinig nodig met de moderne teelttechnieken.
Op het eerste gezicht lijkt het een doolhof van bassins, pvc-buizen en aftappingen. Het druppelt, pruttelt en borrelt. Maar dit is een doordacht systeem dat Barbolina na ruim tien jaar experimenteren heeft geïmplementeerd. In elk van de vier bassins met 5.000 liter water zorgen zo’n 250 tot 300 vissen voor de voeding van de planten. De visjes krijgen voer en bacteriën zetten de ammonia in de vissenpoep om tot nitraat. Dat wordt via een pijpleiding naar de tafels met plantenbakken gepompt waar ruimte is voor 3.200 kroppen sla. Dat is Aquaponics in een notendop, ‘for dummy’s’, want er komt natuurlijk wel wat meer bij kijken.
Hydroponics gaat uit van hetzelfde principe dat er geen aarde wordt gebruikt, maar in plaats van vissen worden synthetische voedingsstoffen toegevoegd aan het water. Zo’n systeem met buizen, pompen en leidingen, vraagt de nodige aandacht. Barbolina controleert dagelijks of alles in orde is. Kraantjes gaan open en dicht om verstoppingen en overstromingen te voorkomen. De meeste aandacht gaat naar de planten zelf. Blijven opletten, daar gaat het om. Hoe staan ze erbij? Zijn ze gezond? Niet te droog, niet te nat? Want het draait om de oogst, die mag niet mislukken.
Zwembaden voor de opvang van water.
Henny Barbolina is ervan overtuigd dat Curaçao minder afhankelijk moet zijn van de import van voedsel. In Nos Kunuku kiest hij heel bewust voor teeltmethodes die in harmonie zijn met de natuur. Barbolina vangt regenwater op en produceert zo min mogelijk afval. Die aanpak past helemaal in de filosofie van de Permacultuur. Want dan gaat het om bijvoorbeeld biodiversiteit, hergebruik en zelfvoorzienend zijn. Dan is er een ecosysteem dat in balans is, zoals dat oorspronkelijk ook zo was in de natuur. Dan zijn er geen bestrijdingsmiddelen nodig tegen ziektes en ongedierte.
Maar Permacultuur gaat verder dan een landbouwsysteem, het is een levensstijl. Het is de keuze voor een leven met minder consumptie en zo min mogelijk impact op het milieu. Vanuit het inzicht dat biologische cirkels gesloten moeten zijn. Een leven waar de zorg voor aarde en mens centraal staat, én het principe dat we alles eerlijk delen.
Na ruim tien jaar is Barbolina klaar voor een volgende stap. Een vaste groep van dertig tot veertig particulieren haalt op zaterdag de bestelde groentes en vruchten af. Nos Kunuku levert aan restaurants en supermarkten. Die eisen garanties. Een keer niet leveren, betekent vaak al het einde van de relatie. Daarom kiest Barbolina er heel bewust voor de productie voorzichtig op te schroeven. Hij kijkt ook naar mogelijkheden voor alternatieve inkomsten. Het terrein van Nos Kunuku, begroeid met prachtige bomen en struiken en omringd door de bedden en bakken met groentes, ademt een sfeer van rust, gezondheid en natuur. Dit lijkt een prachtige plek voor een feestje. Hier zie je mensen elkaar het ja-woord geven.
Barbolina hoopt dat zijn droom uitkomt: een restaurant waar gasten de producten van zijn plantage eten. Het terras en gebouw staan er al. Helemaal van hout. Het liefst zou hij zelf in de keuken staan, want koken is zijn passie. En wat is er nou mooier dan iets lekkers te maken van die groentes die je zelf met zo veel liefde en aandacht hebt geteeld!
