Henny ‘Barba’ Barbolina

Teksto: Eva Breukink
Fotografia: Studiorootz | Berber van Beek

Henny Barbolina (1964) ta ingeniero kímiko i ta trahando den industria petrolero ainda, na momentu ku e bini den kontakto ku métodonan nobo pa kultivá fruta i bèrdura. Mésora el a entusiasmá. Na aña 2011 e ta konstruí un instalashon chikí di Aquaponics tras di su kas. Loke a kuminsá komo un hòbi awor ta e obra di su bida. Esei no a bai di mes. For di mucha Henny ta traha na kunuku di su famia. Komo mucha di 7 aña e ta yuda su wela ku un trupa ku sentenares di kabritu. E ta duna nan kuminda, e ta saka nan i trese nan bèk for di mondi, pero tambe e ta mira kon nan ta wòrdu di slaktu pa e karni. Asin’ei dies aña largu, te ku su di diesshete aña, e ta siña trikinan di bida di kunukero anto kultivamentu di fruta i bèrdura. Den tur e añanan despues e konosementu ei a sak i e mester kuminsá totalmente di nobo. E ora ei e ta ripará ku su konosementu sientífiko ta yud’é. Di mésun manera ku e ta hasi su trabou komo ingeniero, trankil i bon pensá, e ta lanta Nos Kunuku.

chalkboard with information
several wooden boxes with just sown plants in it
blue large containers where water is stored

Aki nos ta importá 90 porshento di nos kuminda

HENNY 'BARBA' BARBOLINA -

Paso pa paso. Aki tur kos ta parse di kai na su lugá. Na e tereno akí na Ronde Klip e por kòrta e set ku e tin pa inovashon i desaroyo duradero. Aki tambe e gosadó di bida den dje ta den loke e ta stima. Bai laman i piska un piská, kushiná dushi bebiendo un serbes. Naturalmente ku produktonan lokal. Esei ta e idea tras di Nos Kunuku. Renunsiá no ta un opshon. Pasó esaki ta bai mas aleu ku un empresa ortikultural. Esaki ta é solushon pa Kòrsou bira ménos dependiente di importashon di kuminda. Barba tin un mishon.

older man has a shovel in his hands

Pionero ku un mishon

Esaki ta realmente importante pa Kòrsou. Nos lo logra sigur sigur, no matter what! Ainda nos ta importá 90% di nos alimentonan. Esaki ta yega nos isla pa medio di transporte aéreo òf marítimo. Na momentu ku preis di kombustibel subi na mundu, mésora e produktonan ei ta bira mas karu aki. Pues nos mes mester bai produsí mas. Esei por ku téknikanan modèrnu manera Aquaponics i Hydroponics, anto ku e filosofia di Permakultura kaminda e sistema ekológiko ta outosufisiente. E punto di salida ta: modèrnu i orgániko. M’a pensa bon tokante esei. Mi ta skohe partikularmente bèrdura ku ta bini djafó. Mi no ke kompetí ku e otro kunukeronan na nos isla, anto asina ta surgi mas diversidat di produktonan lokal.

lots of seeds
Older man looking at a whiteboard
Older man looks at his plants
a man looks at a calendar

E punto di salida ta orgániko i modèrnu

HENNY 'BARBA' BARBOLINA -

Nos Kunuku ta mi penshun. Kada be mi a pone poko sèn un banda pa konstruí esaki. Tiki tiki, m’a kai i bolbe lanta para. E bida di kunukero ta den mi sanger. Mi a lanta na un kunuku. Mi wela tabatin kabritu i planta bèrdura. Maishi, bonchi, milon. Masha tradishonal. Plug na ougùstùs, planta na òktober i kosechá na mart. Asina kos tabata bai, anto ainda ta bai. Mi no a pensa nunka ku mi mes por a bira kunukero. Traha den kunuku? Esei tabata algu pa esnan ku no por a siña. Un estudio i un bon trabou, esei tabata e meta. Ami a skohe pa studia kímika, pasó kasualmente mi tabata bon den esei. Pero na Hulanda mi a mira ku sí ta posibel pa tin un bon bida komo kunukero.

older man walks out of the water hose
older man leans on a wooden stick
older man rolls something out with his feet

Bèk na Kòrsou m’a kuminsá haña gana. Pero na e kas kaminda mi ku mi kasá ta biba tin espasio pa djis un par palu di fruta. Despues di mi divorsio, mi a bin biba aki na Ronde Klip. Mi ta hür e tereno di famia di un amigu. Na 2011 mi ta wak un instalashon modelo di Aquaponics na Aruba. E guru di Australia Murray Hallam, ta impaktá mi ku un video. E hòmber ta un inspiradó, mi a entusiasmá mésora. Bou di e dak akí mes mi ta traha un promé tèst chikí. Mi ke sa tur kos tokante e tema, mi ta buska informashon na internèt, anto mi ta bai kursonan na Merka i Kòrsou. Di e manera ei mi ta siña e téknikanan básiko. Pero ta e ora ei numa e kos ta kuminsá. E ora ei bo mester hasié, eksperimentá. Ta méskos ku kore outo. Bo no por kore outo bon ora bo a kaba di saka bo rèibewèis. Esei bo ta siña despues, den práktika.

many plants

“Bo no ta haña un hende ku por hasi e trabou akí asínasina. Bo mester tin idea di loke bo ta hasiendo anto konstantemente tene na kuenta ku ta bayendo bon ku e matanan. Ora ta trata por ehèmpel di microgreens, bo mester sa esaktamente kuantu awa bo ta duna nan. Shete dia despues bo mester por kosechá pa bo por entregá na e kliente na tempu. Esei no tin mag di bai robes. Tur etapa mester ta na òrdu. For di momentu ku e simia ta bai tera te na momentu di e pedido. Kòrsou no tin un formashon profeshonal di hardineria i agrikultura. Esei ta hasi falta. Ta p’esei no por haña trahadó kalifiká.”

man is with his hands in the soil

Di simia te blachi

Tur kos ta kuminsá ku e simia korekto. Barbolina a tarda sigur un aña pa e haña sa ta kiko ta funshoná mihó na Kòrsou. Ku un kas di glas chikí patras riba e tereno, e ta kultivá microgreens. Microgreens ta bèrdura ku por wòrdu kosechá ora nan ta chikitu ainda. Aya, riba 200 meter kuadrá, tambe tin rúkola. Den tera. Pero un tera fértil spesial. Esaki ta e asina yamá kultura di Hügel. Den un buraku tin material orgániko den kapa poné riba otro (taki, shushi di kurá, sobrá di bèrdura i fruta), muhá i tapá ku tera. En realidat esaki mester forma un seru, pero Barbolina a koba un buraku. Riba e fondo di kòmpòst akí, òf mèst orgániko kompletamente natural, e ta kultivá su rúkola.

Older man is cutting something
older man walks through de plants
A man has lettuce in his hands
older man walks through de plants
A man has lettuce in his hands
older man put the lettuce in a bowl

E produkto ku ta e éksito di Nos Kunuku ta salada

HENNY 'BARBA' BARBOLINA -

Pero e produkto ku ta e éksito di Nos Kunuki ta: salada. Pa siman ta kultivá sentenares di kròpsla for di e bakinan riba 1.000 meter kuadrá ku ta reservá pa e kulivo di Aquaponics. Por kultivá un kròpsla asina despues di seis siman. Tur esei ta wòrdu hasí na man. Piki, tulsa, laba, anto sentrifugá i seka. Kaba paketá, etiketá i sera. Tiki-tiki Barbolina ke hisa e produkshon di salada na 3.000 kròpsla pa siman. Produkshon di rúkola i yerba ta tuma ainda mas trabou. Mester traha bòshi di esakinan. Menta i yerba di hole tambe ta krese den baki sin tera, riba 300 meter kuadrá, pero a base di e téknika di kultivo Hydroponics.

Sin pestisida pero ku enemigu natural

HENNY 'BARBA' BARBOLINA -

Kouteloso ku awa

Na un isla trópiko manera Kòrsou, ku un temporada di áwaseru i un periodo seku, e desafio di mas grandi pa e kunukero ta, pa por tin sufisiente awa i ku esaki ta pagabel. Por mira bon kon esaki ta posibel na Nos Kunuku. Ta fangu awa di yobe ku desagwe kantu di dak i konstrukshonnan pa krea sombra, den dam i pisinanan. Riba e tereno di kasi 2.4 hèktar tin un almasenahe di awa di kasi 170 metro kúbiko optenibel. Sufisiente pa pasa e periodo seku. Ku e téknikanan di kultivo nobo tin mester di relativamente tiki di e awa ei. Ora bo wak ta parse manera un laberinto di dam, pipa di pvc i tapmentu tin. Tin kos ta gotia, yoyo i tota. Pero esaki ta un sistema bon pensá ku Barbolina a implementá despues di a eksperimentá pa mas ku dies aña. Den kada un di e kuater damnan ku sinku mil liter di awa, 250 pa 300 piská ta sòru pa alimentá e matanan. E piskánan ta haña kuminda, anto bakteria ta kambia e amoniak den e shushi di piská den nitrato. Pa medio di pipa esaki ta wòrdu di pòmp na e mesanan pa mata ku tin mas ku 3.200 kròpsla. Esaki ta Aquaponics resumí, ‘for dummy’s’, pasó ta lógiko ku e proseso ta mas kompliká.

Hydroponics tin e mésun prinsipio. Pues ku no ta usa tera. Pero na lugá di piská, ta agregá nutriente na e awa. Un sistema asina di pipa di awa i pòmp ta pidi atenshon. Diariamente Barbolina ta kontrolá si tur kos ta bon. E ta habri i sera kranchi pa evitá verstòpmentu i desbordamentu. Mayoria di atenshon ta bai na e matanan mes. Keda paga tinu, esei ta loke ta konta. Kon ta bai ku nan? Nan ta saludabel? No muchu seku, ni muchu muhá? Pasó tur kos tin di aber ku e kosecha, esei no tin mag di bai robes.

Pisina pa fangu awa

HENNY 'BARBA' BARBOLINA -

Respèt pa hende i tera

Henny Barbolina ta konvensí ku Kòrsou mester dependé ménos di importashon di kuminda. Na Nos Kunuku konsientemente e ta skohe método di kultivo ku ta den harmonia ku naturalesa. Barbolina ta fangu awa i e ta produsí mas tiki shushi ku ta posibel. E maneho akí ta pas kompletamente den e filosofia di Permakultura. Pasó e ora ei, ta trata por ehèmpel di biodiversidat, re-uso i ta outosufisiensia. E ora ei tin un sistema ekológiko balansá, manera originalmente naturalesa tabata. Pues e ora ei no tin mester di pestisida kontra malesa i plaga. Pero Permakultura ta bai mas aleu ku un sistema di agrikultura, ta un estilo di bida. Ta e eskoho pa un bida ku ménos konsumo i un impakto mínimo riba medioambiente. For di e idea ku sírkulonan biológiko mester ta será. Un bida den kua kuido di mundu i hende ta pará sentral, anto e prinsipio ku nos ta kompartí tur kos honestamente.

older man is mowing
older man is mowing
three men who looking at the plants

Asina di tera den bo tayó

Despues di mas ku dies aña Barbolina ta kla pa e siguiente paso. Tur djasabra un grupo fiho di trinta pa kuarenta konsumidó ta pasa tuma nan pedido di fruta i bèrdura serka dje. Nos Kunuku ta entregá na restorant i supermerkado. Nan ta eksihí garantia. Si e keda sin entregá un biaha, hopi biaha esei ke men ku e relashon ta kaba ei. Ta pa e motibu ei Barbolina ta skohe pa hisa su produkshon ku masha koutela. E ta wak tambe ku tin oportunidat pa entrada alternativo. E tereno di Nos Kunuku, plantá ku presioso palu i mata, anto rondoná di kama i baki ku bèrdura, ta un ambiente trankil, saludabel i natural. Esaki por ta un lugá masha bunita pa un fiesta. Aki bo por mira hende ta primintí otro amor eterno. Barbolina ta spera ku su soño lo bira realidat: un restorant kaminda ta kome e produktonan di su kunuku. E teras i edifisio tei kaba. Trahá kompletamente di palu. Kushinamentu ta su pashon anto p’esei e mes lo ke para den kushina. Anto kiko ta mas bunita ku kushiná algu dushi ku e bèrduranan ku bo a kultivá ku asina tantu amor!

a small house with herbs
older man holding a bowl of lettuce
A woman walks up to the car

Wak kiko nos promé kunukero, un Pionero ku ta riba un mishon, tin di bisa!

SERA KONOSI KU MAS KUNUKERO