Diariamente Marshal Damiana tin bista riba Refineria di Kòrsou, su èks dunadó di trabou. Pa aña kaba e chemenénan no ta saka huma mas. Aki, riba un seru den bario di Buena Vista, e ta kultivá salada na e patio interior tras di e ofisina di su suegu grandi.
Na 2022 D’Farm ta kuminsá ku sinku mesa trahá di palu di palèt resiklá, mèimèi di e bario akí.Tiki tiki Marshal a pasa e planchinan di salada di e kurá di su tawela pa Buena Vista. I mira’kí! Dos aña despues e patio ta patapata di planchi. Ta manera un oásis bèrdè di salada riba 34 mesa.
Teksto: Eva Breukink
Photografia: Studiorootz | Berber van Beek
Marshal i su kasá ta haña yudansa di kuater trahadó permanente i shete trahadó ku ta traha partaim. E konosé nan balor. Esaki ta berdaderamente un logro di ekipo. Esaki ta rekerí dedikashon i esfuerso, anto esei ta kuminsá mésora mainta tempran ora e trahadónan bin huntu dilanti e bòrchi di plania. E lugá ta agradabel i yen di energia.
Mainta ya kaba nan a lesa den app kiko e supermerkado-, minimerkado-, restorant- i hotèlnan a pidi. I e ora ei ta ora pa pone man na obra i kuminsá traha. Mester kosechá promé, despues pone den baki, hinka den e dos trùknan di entrega, i entregá e pedidonan sigun e ruta di mas efisiente.
E sistema di hydroponics ta traha sin problema, pero e kuido di mata kontinuamente ta pidi atenshon. Na 2022 i 2023 tabata ekstremadamente kaluroso for di mei te òktober. E kosecha tabata mitar di sobrá di e aña. Marshal ta siña di su erornan. Awor e sa ki e mester hasi pa sobrebibí e lunanan di mas kaluroso di aña. E no ta bisa eksaktamente kiko, pero sí loke esaki ta rekerí di dje: un bon porshon di dedikashon i perseveransia.
E mésun partisipashon e ta pidi di su empleadonan. Nada di hasi? Ora pa un ròndu di inspekshon. Awa ta lèk un kaminda, kon e blachinan ta mustra? Mas tantu biaha un hende pasa banda di e mesanan, mas lihé e por deskubrí ku algu no ta bon. Un lèkashi inisial lo keda drechá. Ta kita yerba malu ku ta kresiendo i prevení brote di plaga di insekto ku produktonan biológiko.
Marshal ta siña su empleadonan pa resolbé problema nan mes. E ke pa nan por traha mas independiente posibel. E ora ei e por konsentrá riba kresementu di e empresa. Pasobra awor ku e kultivo di salada riba e 34 mesanan ta bou di kontròl, ta ora pa algu nobo. Kultivo di pitiseli na Buena Vista i un proyekto nobo na Bándariba ku 16 mesa mas.
Pa promé biaha Marshal ta tende di aquaponics di su ruman hòmber. Na e momento ei e ta trahando komo mekániko instrumental na Refineria Isla. Su ruman hòmber ta kont’é tokante kultivo di bèrdura den awa ku piská. Marshal tin su dudanan, pero mésora e ta sinti su mes atraí pa e téknika, anto e ke sa kon e sistema ta funshoná.
“Mi ruman hòmber a sembra e simia di D’Farm. Esei lo mi no lubidá nunka. Mi a kuida e planchi anto awor el a bira un palu diki.”
Marshal i su ruman hòmber ta instalá un sistema di aquaponics den e kurá di nan tawela na Groot Kwartier. E rumannan tin sero eksperensia ku e sistema di aquaponics. Tur loke por bai robes, ta bai robes. Sea e piskánan ta muri òf e planchinan ta sukumbí pa motibu di un plaga di insekto. Of pió ainda: e piskánan ta landa den e baki robes i kome na rais di e planchinan.
E sistema no ta funshoná. Na kuminsamentu di 2020 – durante su último lunanan na Isla -Marshal ta sigui un kurso na liña di hydroponics. E ta siña kon e por kultivá planchi den awa sin tera, pa medio di añadí nutriente. Esaki ta aquaponics, pero sin piská. Antó e ta funshoná. E planchinan di salada ta krese manera kolo i su kosecha e ta bende manera pan kayente. Marshal ke bira mas grandi i amplia su empresa.
“Ora bo kuminsá ku algu nobo, semper bo ta kometé eror. Awor mi sa esei. Simplemente bo no tin sufisiente eksperensia. Na e momento ei bo no mester entregá, pero hustamente perseverá. ”
Kada sèn ku Marshal i su kasá sobra, nan ta invertí den e ekspanshon i mehorashon di e sistema di aquaponics. Nan ta bende nan outo-, bròmer- i skuternan. Apenas e kas ta kontené muebel.
E sesantia ku Marshal ta risibí di Isla pa su retiro, ta bai direktamente pa e empresa. E produkshon mester subi. Esei ta e úniko manera pa biba di e kultivo di salada. I e ta logra. Tin tres mesa ku planchi di salada den e kurá di nan tawela, despues sinku, i na final dies. Nan ta konstruí un sistema di hydroponics ku ainda dies mesa mas, riba un tereno ku nan ta hür na Bándabou. Esaki ta trabou duru. E tin pas ora D’Farm establesé su mes na un lugá sentral na Buena Vista.
Marshal ta krese komo hende tambe. E trabou na Refineria tabata duna siguridat. E tabatin un bida sin preokupashon. Esei a kambia na momento ku el a pèrdè trabou na 2020. Awor e sa ku hustamente un situation difísil asina ta trese e mihó di dje dilanti.
“Mi a kambia kompletamente. Awor sí mi tin hopi disiplina i mi no ta entregá fásilmente. E kualidatnan ei ta nesesario pa kultivá bèrdura ku éksito. Ora tin problema, mi no ta drenta den pániko mas, pero mi ta resolb’é. Ratu ratu algu ta bai robes. Esei ta inevitabel. E ora ei bo ta kai i bolbe lanta. Mi ta spera ku ansia riba kada desafio nobo, pa mi por sigui desaroyá mi mes.”
‘Optimus Agricola’, e mihó agrikultor. Esei tin skirbí riba e T-shirt ku e empleadonan tin bistí. Marshal ta tribi di proklamá esei, awor ku el a pasa e lunanan kaluroso na 2024 ku éksito. E kosecha tabata na nivel i e salada di bon kalidat.
E kampaña akí ta posibel danki na entre otro MEO (Ministerio di Desaroyo Ekonómiko).